BİR DESTAN…SARIKAMIŞ

Birinci Dünya Savaşı’nın Osmanlı tarihi açısından en dramatik sayfalarından biri olan Sarıkamış Harekâtı’nın başlamasının üzerinden 106 yıl geçti. Peki Sarıkamış ta ne oldu?

22 Aralık 1914 yılında bir destan oldu. Ama ne destan.. Bugün bizler bu şehitlerimizi anarken NECİP bir milletin torunu olmanın gururunu bir kez daha yaşıyoruz. Hadi kısaca bu destan nasıl yazıldı neler oldu? Hatırlayalım. Bu anlatacaklarımız bir film, bir masal değil. Gerçek bir destan.

I.Dünya Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Sarıkamış’ta gerçekleşen kara çatışmasıdır. 1914 yılının Kasım ayında Azap ve Köprüköy, Rus orduları tarafından saldırıya uğradı. Ancak saldırıyı destansı bir mücadeleyle 3. Ordu Komutanı Hasan İzzet Paşa püskürtmüş ve Rus ordusunu dağıtmıştır.

Harekatın amacı, dağılan Rus ordusunu tamamen yok edip, Bakü petrollerine ulaşmak ve Alman İmparatorluğu’nun sanayi ihtiyacını karşılamaktı. Aynı zamanda 1877 yılındaki 93 Harbi’ni Osmanlı İmparatorluğu kaybetmiş ve Batum, Sarıkamış, Kars, Ardahan ve Artvin Ruslara verilen toprakları geri almak amacıyla 1914 yılında dönemin Başkomutan Vekili olan Enver Paşa, 19 Aralık tarihinde „Sarıkamış Harekatı” planlarını kurmaylarına sundu. İlk iki günü başarıyla geçen taarruz sonrasında olumsuz hava koşulları nedeniyle seyrini değiştirdi. Kış, 3-4 Ocak 1915 gecesi daha da şiddetlendi. Fırtına ile yağan kar, yolları tıkayıp, çadırları yıktı. Arkasından da dondurucu soğuklar bastırınca, Allahu Ekber Dağlarında 60 bin Osmanlı askeri donma, dizanteri ve tifo gibi hastalıklardan dolayı hayatını kaybetti. Bu harekatta Ruslar da 32 bin askerini kaybetti.

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığına göre Sarıkamış’ta Osmanlı zayiatları 60.000 ve Rus zayiatları 30.000’dir. Savaşın en hazin kısmı ise Osmanlı kayıplarının bir çoğunun Ruslar ile yapılan çarpışmalarda değil de ağır soğuk hava koşulları yüzünden şehit olmasıdır. Ruslar; Türklerden 200 subay, 7000 eri esir, 20 makineli tüfekle 30 topu ganimet olarak almışlardır. 5000 kişi civarında esir alınmıştır.

Bunun yanında şu bilgiyi de aktarmakta fayda var diye düşünüyorum. Tarihçi-yazar Mehmet Niyazi, Sarıkamış Harekâtı’ndaki ölü sayısının tüm belgelerde toplamda 23.000 olduğunu, 90.000 rakamının 60.000 kayıp veren Rusların yalanı olduğunu kaydeder. 90.000 askerin öldüğü iddiası ilk olarak Sarıkamış Harekâtı’ndan sekiz yıl sonra Binbaşı Şerif Bey’in yazdığı kitapta yer almaktadır. Osman Mayatepek 75.000 muharip kuvvetin bulunduğu tarafın 90.000 askerinin ölmesinin matematiksel olarak imkânsız olduğunu ifade etmektedir.

Savaştan sonra İstanbul’a dönen Enver Paşa uzun bir süre Sarıkamış hakkında herhangi bir haber, bildiri, veya yayın yapılmasını engelleyerek sansür uygulamış ve Osmanlı halkı savaşta olup bitenleri uzun yıllar sonra öğrenebilmiştir.

Ermeni gönüllü tümenlerinin çok ciddi desteği Rus kuvvetlerinin başarısında önemli etken olmuştur.1918 Mart ayında Brest-Litovsk Antlaşması ile Sarıkamış ve Kars geri alınmış, ama aynı yılın Ekim ayında Mondros Mütarekesi uyarınca eski sınırlara dönülmüş ve topraklar elden çıkmıştı

Allah tan şehitlerimize rahmet diliyorum..

ERGUN DUR