CORONA VIRÜSÜN DÜNYAGENELİNDE VE ROMANYA ÖZELİNDE EKONOMİYE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER
Aralık ayında Çin nin Hubei eyaletinin Wuhan şehrinde ortaya çıkan corona virüs(covid 19), kısa sürede tüm dünya ülkelerini etkisi altına aldı. 11 mart 2020 de Dünya Sağlık Örgütü (WHO) virüsü pandemi (salgın ) ilan etti. Bu gün gelinen noktada virüs, 5 milyona yakın insanı enfekte etti ve 350 bin civarında insanın hayatını kaybetmesine sebep oldu.
( Elbette unutulmamalıdır ki ölen insanların çoğunun virüs dışında da diğer kronik hastalıkları da vardı ve bir kısım insan virüs olmasa da bu mevcut hastalıklarından dolayı hayatlarını kaybedeceklerdi).
Salgına karşı reaksiyon verirken, her ülke kendi ekonomik gücünü, siyasi kararlılığını ve kendi sağlık alt yapısını tartıp değerlendirme imkanı buldu. Üstelik bu az sayıda örneklerle yapılan bir tatbikat değil, çok sayıda kayıpların verildiği gerçek bir savaştı.
Dünyanın süper güçleri, Amerika, İngiltere gibi ülkeler pandemi karşısında aciz kalarak şaşkınlık oluştururken(!), Avrupa birliğinin önemli ülkelerinden Fransa, Italya, İspanya ve Belçika gibi ülkelerin sağlık sistemleri ihtiyaca karşılık veremedi ve çok sayıda can kayıpları verildi.
Bu arada Avrupa birliği ülkeleri bir birleriyle yardımlaşma konusunda, olumlu bir refleks ortaya koyamayıp, birliğin varlığının tartışılmasına sebep oluşturdular. Bu durumda bize, salgının sağlık sektörü açısından olduğu kadar ekonomik ve hatta siyasi sonuçlarının da zamanla ortaya çıkacağının işaretlerini vermiştir.
Pandemiye karşı ülkelerin sınırlarında aldıkları önlemler, turizm, havacılık gibi kritik sektörlerde faaliyetlerin tamamen durmasına, başta otomotiv olmak üzere bir çok sektörün üretimlerine kısmi veya tamamen ara vermesine sebebiyet vererek, sadece sağlık sorunu olmaktan çıkmış, küresel tedarik zincirinin kopmasına sebebiyet verdiğinden dolayı, bir ekonomik krize dönüşmüştür.
Dünyada ekonomik göstergeleri ortaya koyan kuruluşların tamamı, bu durumun 1929 daki dünyayı sarsan büyük bunalımdan sonraki en büyük ekonomik kriz olduğu konusunda birleşmektedirler.
Covid 19 etkisiyle ekonomi kuruluşlarının en son küresel ekonomik büyüme seneryoları 2020-2021(AGS Global mayıs 2020 verileri)
Moody’s -05
Fitch -1.9
Goldman Sachs -2,0
Banck of America -2,7
İMF -3.0
HSBC -3,3
Tablodan görüleceği üzere küresel senaryoların tamamı, dünya genelinde bir resesyonun olacağı yönündedir.
Dünya genelindeki tahminler bu yönde olmakla birlikte, ülkelerin kendi içlerinde alacakları ekonomik tedbirlerde, bu kriz durumunu ne kadar ağır yaşayacakları konusunda bir sınav niteliği taşımaktadır.
Romanya özelinde covid 19 un ekonomiye olumsuz etkilerinin azaltılması için neler yapılmalıdır?
Romanya Avrupa nın en güçlü ekonomilerinden biri olmamakla birlikte, Avrupa da ki en dinamik ekonomilerden biridir. Yine halkın sosyal ve kültürel yapısı da sabır ve sebat konusunda diğer bir çok Avrupa ülkesine göre, ekonomi yönetimlerinin alacakları tedbirlere uyma konusunda avantaj sağlayacaktır.
Pandemi sonrası normalleşmenin süratle hayata geçirilebilmesi için, ekonominin yükünü taşıyan özel sektörün zaman kaybetmeden faaliyetlerine başlaması gerekmektedir. Bu bağlanda firmaların kaldıkları yerden en az kayıplarla yollarına devam edebilmeleri için tedbirler alınmalıdır.
Bu tedbirlerin en önemlileri:
1 Hükümetin alacağı tedbirler.
2. Avrupa fonu yardımlarının adaletli bir biçimde ihtiyacı olan firmalara kolay ulaşabilmesinin önünün açılması
Hükümet, faaliyetini tamamen yada kısmen durduran firmalara, personellerinin somaj ödemeleri yaparak olumlu bir katkıda bulunmuştur. Bunun dışında ikinci olarak ta IMM invest adıyla bir kredi paketi oluşturma gibi başlangıçta olumlu görülen bir adım daha atmış ise de bu adım pratikte firmalara önemli katkılar sağlamaktan veya bekletileri karşılamaktan çok uzak kalmıştır.
Kredinin verilme şekli, tamamının faiziyle geri ödenecek olması(Hükümet 31.12.2020 sonuna kadar olacak faizleri ödeyecek ama krediler 3-7 yıl arası ve ne zaman firma hesaplarına geçecekleri de belirsiz )Yatırım amaçlı olanlarda belli olumsuz şartlar var ki başlangıçta söylenmemiş şartlar bunlar.
Örnegin ihtiyacı olan firmaların ikinci el araç yada makine almalarına izin verilmiyor. Bankalar firmaların evraklarını devlet garantisi yokmuş gibi inceliyor ve ona göre kredi verip vermemeye banka karar veriyor. Henüz bu çalışmalar sonuçlanmış değil ancak İş çevrelerinin beklentisi Hükümetin duruma müdahale edip, şartlarda düzeltmeler yapması şeklinde. Aksi halde müracaat eden firmaların bir bölümüne bankalar kredi vermeyecek, diğer bir kısım firma şartlar uygun olmadığı için krediden vazgeçecek.
Firmaların 2019 yılında ki durumları, Devlete ve tedarikçilerine olan ödemelerinin düzenli olup olmadıklarına, çalışan insan sayılarına vs. bakılarak daha iyi şartlarda yeni kredi paketleri açılmalı ve bu hızlandırılmalıdır. Yardım alan firmalara işçi çıkartmamaları şartları getirilmelidir. İşten çıkarılan her bir personelin devlete yükü kat, kat daha fazla olmaktadır.
Pandemi bütün dünya ülkelerine gösterdi ki, Milli ekonomilerin güçlü olması çok önemlidir. Milli ekonominin güçlü olmasının temeli de üretimdir. Birlik içindeki ülkelerin dahi bir birine el uzatmadığı bu dönemde, Romanya nın bundan sonra Milli üretim hamlesi stratejisini benimseyip, bu yolda ciddi ve uzun soluklu planlar yapmasıdır. Yerli üretimi teşvik edecek ciddi politikalar ve stratejiler oluşturulması zorunludur. Bu amaçla Özel sektör ve devlet kurumları organize bir işbirliği içinde projeler üretmelidirler. Yerli üretimi özellikle kritik sektörler başta olmak üzere her alanda başarıya ulaştırmanın formülleri araştırılmalı ve bulunmalıdır
Kubilay KOÇAK
Prestij SEO
SURSA: https://www.facebook.com/317013955755892/posts/695499301240687/
